خبرگان در برابر آزمونی تاریخی: نگهبانی از قانون اساسی یا تبعیت از رهبری

اجلاس ششم مجلس خبرگان رهبری پس از یک ماه تعویق درحالی درساختمان بهارستان تشکیل می شود که افکار عمومی در انتظار واکنشی در شان این مجلس در رابطه با رخدادهای اخیر است. اجلاس خبرگان قرار بود طبق سنت هر ساله دراوایل شهریور ماه برگزار شود که به علت تقارن با ماه رمضان به آخرین روز تابستان موکول شد.
گمانه زنی ها حاکی است با توجه به ترکیب 87 نفری این مجلس که عمدتا از روحانیان مورد حمایت و معتمد رهبری هستند، نمی توان انتظار داشت که بحث های جدی در این اجلاس مطرح باشد و شاید همانگونه که مقتدایی نماینده مردم اصفهان در خبرگان تاکید کرده در این اجلاس خبرگان ضمن تاکید بر وحدت، از مردم دعوت شود که از "مقام رهبری" تبعیت کنند. اما از سویی بیانیه ها و نامه های سرگشاده ای که طی سه ماه گذشته صادر شده و انتظار علما و مراجع در رسیدگی به شرایط و صلاحیت رهبری، این انتظار را تقویت می کند که حداقل بحث هایی در رابطه با تخلفات نهادهای زیر نظر رهبری در این اجلاس مطرح شود.
در خواست اجلاس اضطراری خبرگان
رویداد 22 خرداد فصل تازه ای از عملکرد خبرگان را پیش روی جامعه قرار داد و آنان منتظر بودند تا ببینند با توجه به اعمال خلاف قانون نهادهای منتسب به رهبری و برخی از اقدامات فراقانونی شخص رهبری ، این نهاد در راستای احقاق حقوق مردم چه رویکردی خواهد داشت. در این میان آیت الله سید علی محمد دستغیب از اعضای مجلس خبرگان رهبری ماه گذشته از این نهاد خواست فورا برای رسیدگی به خواسته ها و شکایات مردم تشکیل جلسه دهد و با میرحسین موسوی و مهدی کروبی که نمایندگان مردم دانست، ملاقات کند. وی طی بیانیه ای ابراز کرد: "اینجانب صادقانه و خیرخواهانه عرض می کنم تا دیر نشده خبرگان برای اعاده حیثیت از مرجعیت، تشکیل جلسه دهد آن هم علنی و مطالب بررسی گردد و به خواست مردم که همان قانون اساسی است، جواب داده شود و به شکایات آنها به وسیله نمایندگان آنها یعنی آقای موسوی و آقای کروبی رسیدگی شود. حفظ نظام این است، که باید بماند، و اشخاص می روند امّا اعمال و رفتار آنها باقی است. مخفی نباشد که خبرگان مجتهد هستند و تقلید بر مجتهد حرام است. یعنی تشخیص صدق و کذب هر موضوعی باید با تحقیق و تفحّص بر طبق شرع و قانون صورت گیرد."
نامه تعدادی از روحانیون به مجلس خبرگان
به دنبال بیانیه آیت الله دستغیب ، جمعی از علمای حوزه های علمیه قم، اصفهان و مشهد در نامه سرگشاده ای به اعضای مجلس خبرگان رهبری دغدغه های خود را با ایشان در میان گذاشته، خواستار ارزیابی صلاحیت های آیت الله خامنه ای برای ادامه رهبری جمهوری اسلامی شدند. در نامه این روحانیون صراحتا به عزل آیت الله خامنه ای پرداخته شده و آمده بود:" شرائط تدبیر و عدالت رهبری در چند ماه اخیر نقض شده و ایشان با توجه به مبانی فقهی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران خودبخود معزولند. منتهی به لحاظ طی مراحل قانونی مجلس خبرگان می باید به عنوان نمایندگان عالی مردم به مفاد اصل 111 قانون اساسی درباره عزل رهبری عمل کنند." همچنین در این نامه تصریح شده بود:"در سنوات ماضیه کثیراً شاهد ارتکاب ظلم های فاحش و موحش، با نظارت و اطلاع مقام رهبری و امر یا سکوت ایشان نسبت به این امور بوده ایم. از حبس و حصر مراجع متعدد تقلید گرفته تا پادگانی کردن حوزه علمیه قم و سایر حوزه ها که افتخارشان در طول تاریخ، استقلال از حکومت بوده است و بازگذاشتن دست ایادی وابسته به قدرت برای تطاول به حیثیت و امنیت علما و مدارس، و اینکه در سا لهای اخیر روزی نیست که خبر توقیف روزنامه ای یا دستگیری و آزار منتقدانی منتشر نشود." در این نامه علما خواستار پاسخگویی مسوولانی بودند كه با تدارك تحريك‌ها زمينه‌سازحوادث خونين شدند.
نامه مجمع نمایندگان ادوار به رئیس مجلس خبرگان
در واکنشی جداگانه، مجمع نمايندگان ادوار مجلس نیز ماه گذشته در نامه ای به هاشمی رفسنجانی خواستار اجرای اصل 111 شد. در این نامه آمده بود: "از آنجا که بسياری از اقدامات اخير توسط نهادهای زير نظر آيت الله علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی اتفاق افتاده است، مجلس خبرگان رهبری باید مطابق اصل ۱۱۱ قانون اساسی بررسی کند." این مجمع همچنین از رويکرد نهادهای نظامی و امنيتی جمهوری اسلامی در جريان اعتراضات پس از انتخابات رياست جمهوری انتقاد کرده بود. همچنین مجمع ادوار نمايندگان بررسی اقدامات نيروهای امنيتی و نظامی زیر نظر رهبر ایران در جريان اعتراضات اخير را مهم دانسته و تاکيد کرده بود که قانون اساسی جمهوری اسلامی ايران می تواند محور احيای اعتماد عمومی باشد.
مجمع ادوار نمايندگان در ادامه تصريح کرده بود: "طبق اصل ۱۰۷ قانون اساسی علاوه بر تساوی رهبر با ساير افراد کشور درمقابل قانون، رهبر همه مسؤليت های ناشی از ولايت امر را بر عهده دارد و به موجب اصل ۵۷ قانون اساسی قوای سه گانه کشور زير نظر رهبر فعاليت می نمايند. پاسداری از قانون اساسی و حقوق مردم و توجه به وظايف خبرگان رهبری از نکته هايی است که بيش از هر چيز وظيفه و مسؤليت شمارا سنگين تر می نمايد".
خبرگان خواستار حمایت صریح هاشمی از رهبری شد
در حالی که معترضان به برخوردهای خشن پس از انتخابات بر موضع گیری قاطع و قانونی مجلس خبرگان در مقابل مسوولان خشونت های پس از انتخابات پافشاری کرده اند، اکثریت اعضای مجلس خبرگان که مطیع رهبر جمهوری اسلامی محسوب می شوند از بعد از 22 خرداد تاکنون بارها بر لزوم تبعیت محض از آیت الله خامنه ای تاکید داشته اند. آنها حتی همراهی اندک هاشمی در نماز جمعه با مردم را هم تاب نیاوردند و در پی آن، بیش از 66 نماینده مجلس خبرگان در بیانیه ای خواستار اعلام حمایت صریج هاشمی رفسنجانی از رهبری شدند. در اين بيانيه نمايندگان مجلس خبرگان اعلام كردند هاشمي رفسنجاني بايد "با صلابت و نشاط بيشتر همانند گذشته پاسدار حريم ولايت باشد." همچنين در اين بيانيه از رييس مجلس خبرگان خواسته شده بود "دراين شرايط حساس، با تدبير و فراست دركنار رهبري به حل مشكلات ومعضلات كمك كند وتلاش فرصت طلبان را براي آسيب زدن به وحدت ملي ناكام گذارد."
بیانیه مجلس خبرگان در حمایت از سخنان رهبری
مجلس خبرگان رهبري پس از سخنان رهبری در نماز جمعه نیز، که طی آن بصراحت فرمان حمله به معترضان را صادر کرد، با صدور بيانيه اي حمايت قاطع خود را از سخنان وی اعلام نمود. در اين بیانیه آمده بود: "مجلس خبرگان رهبري ضمن تشكر از حضور شكوهمند و حماسه‌ساز مردم در انتخابات رياست جمهوري، حمايت قاطع خود را از بيانات روشنگرانه، وحدت‌بخش و داهيانه‌ مقام معظم رهبري در نماز جمعه تهران اعلام مي‌دارد و با شكرگزاري به درگاه الهي نسبت به نعمت عظما و بي‌بديل ولايت فقيه، اين ركن ركين حدوث و تداوم انقلاب؛ همگان را به تبعيت از دستورات و رهنمودهاي معظم‌‌له فرا مي‌خواند. اميد است آحاد ملت ايران با درك شرايط فعلي و نصب‌العين قرار دادن اين سخنان حكيمانه، بار ديگر آرامش، يكپارچگي و همدلي امت اسلامي را به نمايش گذاشته و دشمنان قسم خورده‌ اين مرز و بوم را مثل هميشه مأيوس نمايند. از خداوند بزرگ طول عمر مقام معظم رهبري و عزت و سربلندي نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران را مسئلت داريم."
اجلاس خبرگان و همدلی
در حالی که روحانیون حامی جنبش سبز خواستار اقدام عملی و قاطع مجلس خبرگان برای رسیدگی به مشکلات پیش آمده پس از انتخابات هستند، طیف نزدیک به رهبری با تبعیت از وی بنا ندارند که به مسایلی در حد نظارت بر عملکرد نهادهای عالی نظام بپردازند و به نظر می رسد در اجلاس پیش رو نیز چون سایر جلسات خبرگان به طرح مسایل کلی خواهد پرداخت. مقتدایی عضو مجلس خبرگان و رییس حوزه علمیه در این خصوص با اظهار بی اطلاعی از موضوعات کاری مجلس خبرگان در این اجلاس بر حفظ وحدت و همدلی بیشتر در میان اقشار مختلف کشور تاکید کرده است. وی خاطر نشان کرده: " با توجه به اين كه اعضاي مجلس خبرگان در استان‌ها و شهرهاي خود داراي نفوذ كلمه هستند و جزو عالمان برجسته آن مناطق محسوب مي‌شوند، هم‌چنين مورد علاقه مردم هستند، ان‌شاءالله در اجلاس خبرگان، اعضا، راجع به وحدت امت اسلامي تاكيد بيشتر و همه مردم را به وحدت و همدلي و تبعيت از مقام معظم رهبري دعوت كنند."
وی پیش از این نیز بر انتخاب صحیح خبرگان در 20 سال پیش تصریح کرده و گفته بود:" امروز اعضاي مجلس خبرگان رهبري به اين نتيجه رسيده‌اند كه انتخابشان صحيح بوده و اعتماد به كارشان بيشتر شده است."
اینک خبرگان در برابر امتحان تاریخی خود قرار دارد و مردم منتظرند تا ببینند آیا این مجلس به وظایف قانونی خود که رسیدگی به نهادهای زیر نظر رهبری و بررسی صلاحیت رهبری است، می پردازد یا همچون سایر نهادهای قانونی کشور در راستای حمایت از آنچه "مقام معظم" می فرمایند حرکت می کند